Wil je manueel leren fotograferen? Hierdoor heb je maximale invloed op het eindresultaat van de foto. In de fotografie zijn er drie waarden waarmee je werkt om een goed belichte opname te maken - sluitertijd, diafragma en ISO. Alle keuzes hierin hebben effect op het eindresultaat. Maar wat is ISO?
Inhoudsopgave
Wist je dat met een té hoge ISO een foto niet meer te redden is? Verbeter je foto's met behulp van onderstaand artikel! 🖼️
Waarom is ISO belangrijk?
De ISO bepaalt de lichtgevoeligheid van de beeldsensor. In de analoge fotografie noemde men dit de ASA. Je bepaalde de ASA al wanneer je een filmrolletje kocht! Dat wilt zeggen: je koos pas bij aanschaf van het rolletje hoe veel licht deze op zou vangen. 🎞️
Fotografeerde je in het donker, dan kocht je een 400 of 800 ASA film. Een hoge ASA-waarde betekende niet alleen veel licht, maar ook veel korrel. Voor sommige beelden is dit een aantrekkelijk effect, maar in de meeste situaties is het ongewenst.
In deze digitale tijd werkt het net zo. Alleen geeft de ISO geen korrel, maar ruis. Hieronder leg ik dit beter uit.
Wat is ruis?
Elektrische apparaten zoals televisies of radio's, maar ook camera's, werken met signalen. Komt er veel licht de camera binnen, bijvoorbeeld bij studiofotografie, dan is het signaal sterk. Dat betekent weinig ruis. Een zwak signaal ontstaat doordat er te weinig licht op de sensor valt. Er ontstaat dan meer ruis.
Foto's bevatten altijd ruis, maar dit is – na gebruik van de goede instellingen – zo minimaal dat je het nauwelijks ziet. Ruis ontstaat als eerste in de donkere gebieden van een foto.
Door de ISO te verhogen, neemt de kans op ruis toe. Waarom? De ISO versterkt het signaal en verhoogt de lichtgevoeligheid van de sensor. Dit houdt in dat de ruis – die altijd aanwezig is, maar door het zwakke signaal ook is toegenomen – versterkt wordt. Hieronder een voorbeeld hoe ruis uitziet:
Bovendien heeft het formaat van de beeldsensor invloed op de hoeveelheid ruis. Een crop-sensor bevat minder pixels dan een full frame-sensor. Daarom is de kans op ruis groter.
Als laatste heeft een hoge temperatuur invloed op ruis. Zodra de beeldsensor van de camera warm wordt, ontstaat meer ruis. Deze is vooral zichtbaar in de donkere gebieden van de foto.
Hoe een beeldsensor warm wordt? Door de camera té lang in de zon te laten liggen of door een lange sluitertijd te gebruiken. De sensor wordt warm doordat de sluiter een lange tijd licht toelaat. Houd een korte pauze van enkele minuten tussen het maken van foto's om de beeldsensor af te laten koelen!
Wat zijn de beste ISO-instellingen?
De ISO wordt in stappen aangegeven: 100, 200, 400, 800, 1600, 3200, 6400, enzovoorts. Elke stap geeft een extra stop – een stop staat voor de halvering of de verdubbeling van het licht. Dus met 800 ISO ga je 4 stops omhoog in belichting. Maar wanneer gebruik je welke waarde? Ik leg het uit!
Het is afhankelijk van het effect dat je wilt bereiken, maar over het algemeen gebruik je de laagst mogelijke ISO. Dit is ISO 100. De nieuwste camera's gaan zelfs terug tot ISO 50. De laagste ISO levert de beste kwaliteit in scherpte en beeld.
In het donker probeer je de ISO tussen de 400 en 1600 te houden. Experimenteer met verschillende ISO-waarden en bekijk wat de grens van je camera is. Met name als je van plan bent om de foto groot af te drukken, is het belangrijk om ruis te vermijden.
Hoe houd ik de ISO zo laag mogelijk?
Probeer de sluitertijd zo langzaam mogelijk te zetten. Werk met een statief om bewegingsonscherpte met een lange sluitertijd te voorkomen!
Stel de diafragma zo groot mogelijk in. Een grote diafragma-opening van f 1.2 tot f 5.6 is ideaal – je krijgt hierdoor scherptediepte in de foto.
Zit je op de grenzen van deze instellingen? Fotografeer je een bewegend onderwerp, waardoor een statief niet helpt? Wil jij alles in het beeld scherp? Dan is de laatste optie flitsen. Een externe flitser geeft hierbij het beste resultaat.
Wanneer een hoge ISO?
Zo nu en dan ontkom je niet aan een hoge ISO. Ik benoem hieronder enkele situaties waarbij je hoge ISO-waarden nodig hebt.
De ISO-waarde verhogen is gebruikelijk tijdens het fotograferen van sterren. Helaas is het midden in de nacht donker en fotografie betekent letterlijk schrijven met licht. Licht is noodzakelijk. Fotografeer in dit geval met een statief en gebruik een lange sluitertijd. Sterren bewegen, dus met een té lange sluitertijd krijg je bewegingsonscherpte. Met een hoge ISO blijven de sterren scherp! ⭐
Een andere optie is tijdens het fotograferen met een telelens uit de hand. Dit zijn lenzen met een lange brandpuntafstand. De brandpuntafstand bepaalt hoeveel van de omgeving in beeld komt. Een lange brandpuntafstand zoomt verder in, en wordt daarom een telelens genoemd.
Voorkom bewegingsonscherpte met een telelens door de sluitertijd gelijk te zetten aan de millimeters. Gebruik je een 300 MM lens, dan is de minimale sluitertijd om uit de hand te fotograferen 1/300 s. Dat is behoorlijk snel, en zelfs met daglicht moet de ISO omhoog. Een andere optie is het gebruik van een statief.
Wees niet té bang om de ISO hoger te zetten. Door de nieuwste ontwikkelingen blijven de technieken innoveren en in de nabewerking vind je opties om ruis te reduceren. Daar kom ik later op terug. Beter thuiskomen met foto's met wat ruis, dan zonder foto's!
Hoe stel ik de ISO in?
Camera's hebben verschillende manieren om de ISO te bepalen. Als je camera nieuw is, staat hij waarschijnlijk nog in de automatische stand. Pas dit aan via het menu, of via een speciale ISO-knop. Deze knop vind je naast het lcd-scherm of boven naast de zoeker. Houd de knop ingedrukt om de ISO aan te passen.
Ruis verwijderen in de nabewerking
Heb je een prachtplaat vastgelegd, maar zit er naar jouw mening te veel ruis in door een hoge ISO-waarde? Een laatste optie om de ruis te verminderen is met behulp van een fotobewerkingsprogramma. Goede voorbeelden hiervan zijn Photoshop en Lightroom.
Deze programma's hebben automatische functies waarbij je binnen enkele seconden verlost bent van ruis. Overdrijf niet, want de scherpte gaat hierbij verloren.
Om je creativiteit volledig te uiten, wil je overal maximale controle over hebben. Een goede tip: fotografeer altijd in RAW in plaats van JPG als je foto's nabewerkt. Als je in JPG schiet, voegt de camera zelf correcties toe, waardoor informatie verloren raakt.
Je stelt deze optie in via het menu van de camera. De meeste camera's hebben de optie om beiden op te slaan. Probeer het uit, en zie zelf het verschil tussen RAW en JPG.
Conclusie
Ik hoop dat je nu begrijpt wat ISO is, en hoe je deze op een correcte manier inzet om een perfecte foto te maken. Als het goed is, weet je nu ook meteen wat ruis is en hoe je dit voorkomt door de ISO-waarde zo laag mogelijk te houden.
Daarnaast innoveren camera's razendsnel en worden deze steeds beter met het omgaan van hoge ISO-waarden. Zo sta je er niet lang meer alleen voor.
Bedankt voor het lezen! Heb je nog vragen of tips? Laat het mij en anderen hieronder weten!
Was dit artikel behulpzaam?
