Uitleg over Camera Lenzen: Leer de Basis

Als je een nieuwe camera koopt, is de lens één van de belangrijkste onderdelen. Een dure camera is nutteloos met een slechte lens. Ik kocht jaren geleden mijn eerste camera met verwisselbare lenzen. Ik herinner me goed de verwarring die daarbij kwam kijken. Er komen technische termen voorbij – en dat vraagt om een heldere uitleg over cameralenzen.

Het doel van deze lijst is om ervoor te zorgen dat iedereen op de hoogte is over onderwerpen zoals brandpuntafstand, diafragma en meer. Lees gauw verder!

Camera's met verwisselbare lenzen

De systeemcamera en de beste spiegelreflexcamera bieden beide ultieme artistieke vrijheid door het brede aanbod aan verwisselbare lenzen. Dit geldt niet voor andere camera's. Zo heeft zelfs de beste compactcamera een vaste lens. Als je serieus met fotografie bezig bent, voelt dit al snel beperkend. Tijd om te upgraden!

#1 Lensvatting

De lensvatting is de plek waar je het objectief aan de camera bevestigt. Een andere benaming hiervoor is 'mount'. Hier verbind je de lens elektronisch met de camera. Ga daarom altijd voorzichtig met deze aansluiting om – op de camera én op de lens.

Camerafabrikanten maken verschillende aansluitingen. Cameratypes en beeldsensoren hebben verschillende aansluitingen. Controleer daarom altijd of een lens geschikt is voor de camera die je in bezit hebt.

#2 Brandpuntafstand

De brandpuntafstand is verantwoordelijk voor de zoom en beeldhoek van de camera. Dit geeft men aan in millimeters (mm). Technisch gesproken spreekt men over de afstand die het licht aflegt vanaf het punt waar het de lens binnenkomt, tot het midden van de lens.

De millimeters die op het objectief staan, geven de brandpuntafstand op de goede fullframe-camera weer. Camera's met een APS-C- of een Micro Four Thirds-sensor hebben een crop factor. Vermenigvuldig de aangegeven brandpuntafstand met de crop factor om de werkelijke brandpuntafstand te ontdekken.

Fisheye-objectief

De grootste beeldhoek is de fisheye. Dit zijn lenzen met een brandpuntafstand van 10 mm en lager. Dit is een supergroothoeklens.

Deze lens is beschikbaar in twee soorten. Een circulaire fisheye-objectief geeft een 180 graden beeld. Dit resulteert in een zwart frame om de foto, en een ronde afbeelding in het midden. Het diagonale fisheye-objectief gebruikt het hele beeld. Deze geeft minder bolvorming. 

De extreme vervormingen van deze lens bieden genoeg creatieve opties. Denk aan een grappig portret van je huisdier of architectuurfotografie!

Groothoekobjectief

Deze objectieven hebben een brandpuntafstand tussen de 10 mm en 35 mm. Een groothoeklens heeft een grote beeldhoek. Vervormingen maken de lens minder geschikt voor portretfotografie. Deze lens is ideaal om landschappen of architectuur mee vast te leggen.

Standaardobjectief

Een standaardobjectief heeft een brandpuntafstand tussen de 35 mm en 65 mm. Deze beeldhoek is vergelijkbaar met dat wat wij als mensen zien. De 50 mm f 1.8 is een bekend voorbeeld, want deze lens blijft één van de populairste. De lens heeft zelfs een bijnaam gekregen: de nifty fifty. De lens is uitermate geschikt voor portretten en productfoto's.

Standaard zoomobjectief

Dit is een all-round lens. Deze mag niet missen in de collectie! Het is een lens met een groothoek-, standaard-, en een telelens. Denk aan een 18-55 mm f 5.6-lens. De meeste camera's hebben bij aanschaf meteen zo'n lens: de zogeheten kitlens. Dit is een goedkope standaard zoomlens waarmee je meteen aan de slag kan.

Tele-objectief

Tele-objectieven hebben een flinke zoom – tussen de 65 en 300 mm. Dit geeft de mogelijkheid om verder van het onderwerp af te staan en het vast te leggen alsof je er vlak naast staat. De telelens is daarom met name populair bij natuur- en sportfotografen.

Een nadeel is dat deze lens over het algemeen groter en zwaarder is. Door de lange brandpuntafstand is een telelens bovendien gevoelig voor trillingen. Daarom is het verstandig om een statief aan te schaffen.

#3 Zoom- vs. prime-lenzen

Cameralenzen zijn te verdelen in 2 soorten: de prime-lens en de zoomlens. Hoe beslis je tussen deze twee?

De prime-lens heeft een vaste brandpuntafstand. Zoomen is niet mogelijk. Dit maakt het technisch haalbaar dat de lens goed presteert met weinig licht. Doordat de lens minder onderdelen bevat, is het mogelijk om het diafragma groter te maken. Laat die ISO maar met rust! Bovendien is een prime-lens licht van gewicht.

Doordat een prime-lens is ontworpen voor één specifieke brandpuntafstand, is de kwaliteit beter en de autofocus sneller. Helaas moet je hierdoor wel regelmatig lenzen wisselen.

Een zoomlens bestaat uit meerdere onderdelen en glazen. Dit is merkbaar aan het gewicht van de camera. Door aan de lens de draaien verandert de brandpuntafstand, en daarmee de beeldhoek en zoom van de camera. Haal eenvoudig het onderwerp dichterbij zonder van positie te veranderen.

#4 Diafragma

Het diafragma in de lens regelt de lichtsterkte en scherptediepte van een foto. Als je goed naar de lens kijkt, zie je het diafragma zitten.

Lichtsterkte en scherptediepte

Wat is lichtsterkte? Een grote diafragma-opening geeft de mogelijkheid om meer licht te vangen. Met meer licht blijft de sluitertijd snel, en de ISO laag.

Wat is scherptediepte? Je kent het waarschijnlijk van portretfotografie: een scherp onderwerp en een onscherpe achtergrond. Dit is een effect van scherptediepte. Alle aandacht gaat hierdoor naar het onderwerp.

Diafragmagetallen

Een kleine diafragma-opening heeft een hoog diafragmagetal – getallen hoger dan f 5.6. Dit betekent dat bijna alles in de foto scherp is (weinig scherptediepte), en er voldoende licht aanwezig moet zijn.

Een grote diafragma-opening heeft een laag diafragmagetal – getallen lager dan f 5.6. Dit betekent een grote scherptediepte: het onderwerp is scherp en de rest is onscherp. Bovendien komt een maximale hoeveelheid aan licht de camera binnen. De ISO blijft hiermee laag, waardoor je ruis in de foto voorkomt.

Op de lens staan meerdere getallen. Deze getallen geven onder andere het laagste diafragmagetal aan. Als je deze getallen begrijpt, dan zie je in een oogopslag of een lens lichtsterk is – of niet.

Variabel of vast diafragma

Zoomlenzen hebben een variabel of een vast diafragma. Je komt bijvoorbeeld 1:2.8 tegen. Dit is een vast diafragma: f 2.8. Je kan ongeacht de brandpuntafstand dit diafragmagetal instellen. Dat is prettig, want een vast diafragma geeft de beste kwaliteit.

Soms wordt er een extra getal toegevoegd, zoals 1:2.8-22. Dit staat voor een variabel diafragma. Maximaal uitgezoomd kan de lens een diafragma aan van f 2.8. Des te meer je inzoomt, des te hoger het diafragmagetal wordt.

#5 Autofocus

De autofocus is verantwoordelijk voor de snelheid waarmee de lens automatisch scherpstelt. De meeste lenzen voor digitale camera's beschikken over een autofocus. Het is een kleine motor in de lens die de camera aanstuurt.

Wil je handmatig scherpstellen? Dat kan door de AF-schakelaar aan de zijkant van de lens op 'off' te zetten.

#6 Glas

Een lens is opgebouwd uit meerdere lagen van glas. De kwaliteit van dit glas heeft een grote invloed op de kwaliteit van een foto – en op de hoeveelheid aan lensfouten.

Om in te haken op lensfouten: duurdere camera lenzen bevatten asferisch glas. Dit wordt verkregen door een tijdrovend proces waarbij men het glas slijpt. Dit voorkomt sferische aberratie, wat onscherpte aan de randen van de foto veroorzaakt.

Een andere lensfout is chromatische aberratie. Dit zijn kleurfouten die ontstaan doordat de lens het licht van verschillende kleuren breekt in wisselende intensiteit. Dit zie je met name bij telelenzen.

Camerafabrikanten gebruiken verschillende methodes om dit te verhelpen waaronder fluoride kristallen. Dit wordt meestal aangegeven door de afkorting 'FL'. Overigens is een goede fotobewerkingsoftware in staat om lensfouten met 1 muisklik te herstellen.

#7 Beeldstabilisatie

De beeldstabilisatie in de lens neemt trillingen weg bij het maken van een foto – handig wanneer je fotografeert met een lange sluitertijd. Ook wanneer je inzoomt, is beeldstabillisatie onmisbaar. Nikon schrijft 'VR' op de lens om aan te geven dat deze in het bezit is van beeldstabilisatie. Canon gebruikt de afkorting 'IS'.

#8 Creatieve lenzen

Naast de traditionele lenzen – zoals groothoek of tele – zijn er meer opties. Lees snel verder om meer te weten te komen!

Macro-objectieven

Een macrolens wordt gebruikt bij macrofotografie. De lens is in staat om de kleinste onderwerpen van dichtbij vast te leggen. Een macrolens is te koop vanaf € 500 tot € 1000.

Cinema objectieven

Sommige lenzen zijn ontworpen voor videocamera's. Deze lenzen hebben andere specificaties wat betreft ontwerp, focus en diafragma. De lenzen passen ook op een fullframe-spiegelreflexcamera!

De lenzen zijn ontworpen voor professioneel gebruik, en zijn daardoor robuust en degelijk. De extreemste weersomstandigheden zijn geen probleem.

Cinema objectieven hebben een focusring. Tijdens het filmen wil je makkelijk en accuraat scherpstellen. Tijdens het zoomen of bewegen van de camera moet de scherpte op het juiste punt blijven.

De lens heeft bovendien geen diafragma, maar een iris-ring met T-stop-markeringen. Dit geeft meer controle over de hoeveelheid licht die de camera binnenkomt. Daardoor is het geen probleem als het licht tijdens een scene verandert.

Cinelenzen van Canon gebruiken de afkorting 'CN-E' om aan te geven dat de lens is ontworpen voor film. De lenzen zijn prijzig: ga uit van een prijs tussen € 1000 en € 9000.

Tilt-shift-objectieven

Met behulp van een tilt-shift-lens verander je het perspectief van de lens. De lens is geliefd bij architectuurfotografen. Het bevat knoppen waarmee je de lens draait. Door het perspectief te veranderen zet je lijnen recht van gebouwen.

Een andere optie met deze lens is om de scherpte te verleggen. Hiermee krijgt een foto een miniatuureffect, zoals hieronder!

Pancake-objectieven

Deze prime lens dankt zijn naam aan zijn dunne ontwerp. Het zijn lenzen met een groothoek- of standaard brandpuntafstand. De lens is betaalbaar en bespaart gewicht in de cameratas. Daarnaast is zijn deze lenzen lichtsterk. De lens is geliefd onder straatfotografen omdat het minder opvalt.

#9 Accessoires

Lensfilter

De voorkant van een objectief bevat een schroefdraad. Deze maakt het mogelijk om een lensfilter op de lens te plaatsen. Er bestaan verschillende lensfilters met diverse functies. De drie belangrijkste filters waar je meer over moet weten staan hieronder.

De UV-filter wordt meestal gebruikt om de lens te beschermen. Het is een goedkope filter die UV-straling tegenhoudt.

Een polarisatiefilter laat licht binnen uit 1 richting. Licht heeft altijd 1 richting. Een weerkaatsing zoals in een raam of in het water brengt hier verandering in - het licht gaat ineens een andere kant uit.

Door een polarisatiefilter te gebruiken verdwijnen storende reflecties als sneeuw voor de zon. Door aan de filter te draaien bepaal je vanuit welke richting het licht toegelaten wordt. Een polarisatiefilter werkt tevens goed bij lucht: het blauw wordt feller, en het wit wordt helderder.

Een grijsfilter is handig wanneer er teveel licht beschikbaar is, maar wanneer toch een laag diafragmagetal gewenst is en/of een lange sluitertijd. Deze filter houdt licht tegen.

Zonnekap

Een zonnekap schroef je op de lens. Dit voorkomt dat de zon – of een lamp – vanuit een ongunstige hoek in lens schijnt. Dit geeft een waas of vlekken in het beeld. Een pluspunt is dat de lens meteen extra beschermd is.

#10 Afkortingen

Camerafabrikanten plaatsen naast cijfers een hoop andere letters op lenzen. Bovendien maken ze niet gebruik van dezelfde afkortingen. Dat maakt het behoorlijk verwarrend: 'USM II EF-S' bij Canon of 'ED VR DX' bij Nikon. Begrijp jij het nog?

Om het overzichtelijk te houden bespreek ik de afkortingen van de 2 grootste fabrikanten: Canon én Nikon!

Afkortingen van Canon

Heb jij een camera van Canon? Let dan vooral op de volgende afkortingen. De letters 'EF', 'EF-S', of 'EF-M' staan voor de lensvatting. Zo weet je op welke camera de lens past. Kom je de afkorting 'IS' tegen, dan weet je dat de lens is voorzien van beeldstabilisatie.

De letter 'L' kom je tegen in de duurdere serie objectieven van Canon. Deze afkorting staat voor 'Luxury'. 'UD' geeft aan dat het glas is bewerkt om chromatische aberratie tegen te gaan. De romeinse cijfers zoals 'II' betekenen dat het een nieuwe versie van de lens is.

Op de lenzen van Canon staan drie letters. Dit is 'STM' of 'USM'. Maar wat betekenen deze letters? Om het kort uit te leggen: deze drie letters zeggen alles over motor van de autofocus. 'STM' is de afkorting van 'Stepper Motor'. De motor is stil, wat een groot voordeel is tijdens het filmen.

'USM' staat voor 'Ultrasonic Motor'. De motor maakt meer geluid, maar is daarentegen sneller en duurzamer gemaakt. De lens is meestal zwaarder en heeft een hoger prijskaartje dan een STM-lens.

Afkortingen van Nikon

Zodra je de letters 'DX' tegenkomt op een lens van Nikon, weet je dat je een lens voor een crop sensor in handen hebt. 'VR' staat voor 'Vibration Reduction', oftwel beeldstabilisatie. In plaats van 'UD' gebruikt Nikon de afkorting 'ED' om aan te geven dat het glas is bewerkt tegen kleurfouten.

Wanneer je een 'G' erop ziet staan, weet je dat je te maken heb met een camera uit de topklasse. Nikon gebruikt 'AF-P' om aan te geven dat er een stille stappenmotor in zit voor de autofocus.

Conclusie

Hopelijk heb je genoeg aan deze uitleg over cameralenzen om te weten waar je op moet letten bij je zoektocht naar een nieuwe lens! Zo weet je nu wanneer een objectief lichtsterk is, en welke zoom wanneer nodig is.

Wat is jouw favoriete lens? Ook voor vragen en tips: laat gerust hieronder een reactie achter. 👇 Alvast bedankt!